2021: nog minder drukte dan in 2020?

In het nieuwjaarsblog van vorig jaar vergeleken we 2020 met een shopping krach. Wat kunnen we zeggen over 2021? Een jaar waarin zelfs minder passanten in winkelstraten werden geteld dan in 2020. Het kon dus nog slechter.

Relatieve druktedaling

De verklaring is simpel, de cijfers zijn een rechtstreeks gevolg van overheidsbeleid. De winkels in de binnenstad waren verplicht 12 weken gesloten en gedurende 4 weken kon er alleen op afspraak gewinkeld worden. In 2020 duurde die periode slechts 2 weken. Dan valt in feite een vermindering van de drukte over het gehele jaar met 14,6% nog mee. Sterker nog, als de periode van verplichte sluiting of winkelen op afspraak in 2021 niet wordt meegenomen in de vergelijking (periode 1 mei tm 16 december) dan zijn de winkelstraten zelfs drukker geweest. 7% meer bezoekers over een vergelijkbaar jaar. En dat bewijst dat consumenten fysiek winkelen prettig vinden en dat zij dat zodra het weer kan en mag, ook daadwerkelijk doen.

Fun shoppen wordt run shoppen
Niet meer voor je plezier gaan winkelen, niet met vrienden of familie maar alleen, functioneel en recht op je doel af is voor veel binnensteden het devies geweest van de overheid voor een bezoek aan de winkelstraat. Dat het fun shoppen steeds meer run shoppen is geworden als gevolg van overheidsmaatregelen, kan voor veel winkeliers hebben betekend dat het omzetverlies door minder bezoekers voor een deel werd opgevangen omdat consumenten makkelijker kochten en per aankoop meer besteedden. Een conversiestijging van 20% en een bonbedragverhoging van 20% leidt bij dezelfde hoeveelheid bezoekers tot een omzetgroei van ruim 40%.

In veel steden is het verlies aan bezoekers groter en waarschijnlijk zijn de bonbedragstijgingen minder waardoor retailers zullen terugkijken op een moeilijk jaar. Het zal per ondernemer en sector verschillen en zal ook sterk afhankelijk van de digitale aanwezigheid van de winkel online. Een ding is duidelijk: de pandemie heeft laten zien dat elke winkel omnichannel moet zijn, zowel fysiek als online prominent aanwezig,  om in te kunnen spelen op maatregelen die fysiek winkelen beperken.

7% drukkere winkelstraten in 2021

In 2021 werden er 14,5 % minder passanten geteld dan in 2020 over het gehele jaar. Echter, worden de periodes vergeleken waarin de winkels open mochten (van 20 april tm 14 december) was het in 2021 juist drukker dan in 2020. Een toename van 7%.

In bovenstaande grafiek laten we deze afname zien in historisch perspectief. Ook toont het hoe groot de vrije val in drukte in winkelgebieden in 2020 en 2021 is geweest. Zelfs in vergelijking met de crisisjaren 2013, 2014 en 2015 waren de laatste 2 jaar zeer rustig. De afgelopen tien jaar zijn er fysiek ongeveer een derde minder mensen in winkelgebieden gesignaleerd. Een enorme afname die binnensteden doet verkleuren en beleidsmakers dwingt om over andere inrichting van de binnenstad na te denken.

Wat zijn de veranderingen in ons winkelgedrag, nu de overheid mede bepaald heeft wanneer dit wel niet in winkelstraten mocht plaatsvinden? Het zijn vragen die beleidsmakers nu bezig houden en in feite alleen te beantwoorden door dit veranderende winkelgedrag dagelijks te meten. Wat is een incidentele verandering en wat is blijvende verandering, zeker in het licht van een andere verhouding tussen fysiek en online winkelen. 

Mei drukste maand van het jaar
Zoomen we verder in op weekniveau, dan valt in 2021 de drukte in mei, juni en oktober op en de rustige maand november in vergelijking met 2021. De aanloop naar Black Friday en de dag zelf waren dit jaar geen winkelstraatsucces.

Door de week meer gewinkeld

De trend dat consumenten drukke winkelmomenten zoals de zaterdag en zondag gaan mijden, heeft zich in 2021 voortgezet. Vooral het minder winkelen op zondag is duidelijk vast te stellen. De zondag was de laatste jaren een populaire winkeldag en was nationaal in drukte flink aan het stijgen.

In grote steden kon deze dag met minder winkeluren (12.00-17.00 uur) zelfs drukker zijn dan de zaterdag. De zondag is 59% drukker geworden in het laatste decennium en is in de middelgrote en grote steden een vast winkelmoment geworden.

Wat opvalt is dat de maandag wat aan drukte inboet, terwijl de woensdag drukker wordt gemiddeld in Nederland. Al eerder stelden we een verband vast tussen een drukkere zondag en daarmee ook een drukkere maandag (kijken, kopen, ruilen). Een rustigere zondag, zal dus waarschijnlijk leiden tot een rustigere maandag.

Dat de woensdag iets meer is gegroeid, is wellicht een effect van het thuiswerken. Immers de snelwegen waren druk op dinsdag en donderdag en dat duidt erop dat de woensdag een echte thuiswerkdag is geworden, waardoor winkelen wellicht iets makkelijker werd. Het is gissen, want we stellen het alleen kwantitatief vast en we vragen de consument niet naar de motieven van het veranderende winkelpatroon.

De trend dat de winkeldrukte per dag in binnensteden naar elkaar toegroeit, zet zich dus door. Zeker bij het uitblijven van evenementen zal dit beeld voor winkelen zich voortzetten. De zaterdag blijft de drukste winkeldag maar deze dag wordt dus elk jaar iets minder belangrijk in de week.

Drukste dag 23 oktober
Zaterdag 23 oktober is de drukste winkeldag van 2021 geworden. Verrassend, want traditioneel vallen die dagen altijd in december , met Black Friday of Koningsdag. In regio’s Midden en Noord was het het laatste weekend van de vakantie, in Zuid begon de herfstvakantie en zo is wel te verklaren dat het een drukke winkeldag zou zijn. En blijkbaar is door het wegvallen van de drukte met Kerst en Black Friday dit de drukste dag van het jaar geworden. Gevolgd door zaterdag 6 november en opvallend op de derde plek de donderdag 28 oktober. 

Middelgrote steden
De middelgrote steden, van 75.000 tot 175.000 inwoners deden het dit jaar iets beter dan de grote en kleine steden. De grote steden lijden nog onder het wegblijven van de toeristen en kleine steden zagen blijkbaar met het opengaan van de winkels drukte afvloeien naar steden dicht in de buurt. Tijdens de eerste lockdown zagen we dat men lokaler winkelde, hetgeen bij de lockdown in 2021 niet meer te zien is.

De steden ingedeeld naar grootte lieten de volgende vergelijking zien ten opzichte van 2020:

Topdrukte om 15.00 uur
Hoewel er veel geluiden waren dat de consument vroeger zou winkelen in binnensteden, blijkt dat niet uit onze cijfers in relatie tot 2021. Het meest populaire winkeltijdstip bleef tussen 14.30 en 15.00 uur. Ondanks dat het advies was om gespreid te winkelen, werd dit niet opgevolgd. Wellicht heeft het sluiten van de horeca een dempend effect op het populaire winkeltijdstip, omdat men na het winkelen geen café of restaurant meer kon bezoeken.

Zijn voorspellingen nog mogelijk?
Een voorspelling voor 2022 is volledig afhankelijk van de corona-maatregelen en de toegestane openingstijden. Voorspellen is lastig;  steeds 10 weken terugkijken om vervolgens 1 week vooruit te kijken lijkt de beste garantie om dicht bij de feitelijke werkelijkheid te komen.